അനാമിക

  हताशा से एक व्यक्ति बैठ गया था

ശ്രീ വിനോദ് കുമാര്‍ ശുക്ളയുടെ हताशा से एक व्यक्ति बैठ गया था എന്ന കവിതയ്ക്ക് ശ്രീ നരേശ് സക്സേനയുടെ വ്യാഖ്യാനമാണ് ഈ പാഠഭാഗം.

ഈ കവിതയുടെ അര്‍ത്ഥം വളരെ ലളിതവും സ്പഷ്ടവുമാണ്.ഈ കവിത മനുഷ്യനെ "മനുഷ്യനാ"യി കാണാന്‍ നമ്മെ ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തുന്നു."അറിയുക "എന്ന വാക്കിന്റെ ഇക്കാലമത്രയും

നാം മനസ്സിലാക്കി വെച്ച അര്‍ത്ഥത്തെ ഈ കവിത ആകെ മാററി മറിക്കുന്നു.ഒരു വ്യക്തിയുടെ നിരാശ ,നിസ്സഹായത, അയാളുടെ വിഷമസ്ഥിതികള്‍ ഇവയെക്കുറിച്ചൊന്നും അറിയാന്‍ നമുക്കു കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കില്‍

ആ വ്യക്തിയെ കുറിച്ച് നാം ഒന്നും മനസ്സിലാക്കിയിട്ടില്ല.അതായത് അയാളെ പരിചയമില്ല എന്നവേണം കരുതാന്‍.റോഡില്‍ അപകടത്തില്‍ പെട്ട് കിടക്കുന്ന അപരിചിതനെ കണ്ടിട്ട് "എനിക്കയാളെ പരിചയമില്ല" എന്നു പറയാന്‍ സാധിക്കുമോ ? വാസ്തവത്തില്‍ അയാള്‍ അപ്പോള്‍ നിസ്സഹായനാണെന്നും അയാള്‍ക്ക് മറ്റൊരാളുടെ സഹായം ആവശ്യമാണെന്നും നമുക്കറിയാം. ഈ കവിതയുടെ ആദ്യത്തെ രണ്ടു വരികളില്‍തന്നെ കവി തനിക്കു പറയാനുളളതെല്ലാം പറഞ്ഞു കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

കവി പറയുന്നു.

"എന്നെ അയാള്‍ക്ക് അറിയില്ല

സഹായം ആവശ്യപ്പെടാന്‍ അറിയാം

ഞങ്ങള്‍ക്ക് പരസ്പരം അറിയില്ല.

ഒന്നിച്ചു നടക്കാന്‍ അറിയാം.”

ഇപ്രകാരം കവിതയില്‍ തുടര്‍ച്ചയായി "അറിയില്ല " "അറിയാം" എന്നീ പ്രയോഗങ്ങള്‍ കാണാം.രണ്ടു വ്യക്തികള്‍ക്കിടയില്‍ മനുഷ്യത്ത്വമെന്ന വികാരം അതായത് മാനുഷിക സംവേദനക്ഷമത ഉണ്ടാീയിരിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ് എന്നതാണ് ഈ കവിത നമുക്ക് തരുന്ന സന്ദേശം.

आकलन सूची

• कविता की आस्वादन टिप्पणी उसमें व्यक्त भाव -विचार ,

भाषा और शैली के आधार पर लिखी जाती है।

• कविता की आस्वादन टिप्पणी तैयार करने केलिए पहले

उसके भाव और शिल्प को समझने की ज़रूरत है।

• कविता के भाव-ताल की गहराइयों में जाकर , चिंतन -मनन

करके उसके मूल भाव तक पहूँचाना है।

• कविता के मूल अर्थ को जानने केलिए बार-बार पढ़ने की ज़रूरत होती है।

भावबोध के पश्चात उसकी संवेदनाओं और अनुभूतियों की पहचान आवश्यक है।

•कविता में अभिव्यक्त राग-विराग ,सुख-दुख ,आशा-निराशा आदि मानवीय

अनुभूतियों की गहराई तक आस्वादन को पहूँचना है।

•कविता में व्यक्त मूल उद्देश्य को समझना है। कविता की कलापक्ष की ओर नज़र डालनी है।

प्रत्येक पंक्ति में शिल्प की जो भंगिमा मौज़ूद है उसकी ओर इशारा करना है।

•भाषा की सहजता ,संप्रेषणीयता और प्रौढ़ता की जाँच करनी चाहिए और उसके लालित्य

और गाँभीर्य की भी चर्चा करनी चाहिए।

•अलंकारों का प्रयोग सार्थक,संगत एवं भावानुकूल बना है इसका भी जिक्र टिप्पणी में

करना चाहिए। प्रतीक-विधान और बिंब विधान का विवरण करना चाहिए।